RİSK YÖNETİMİ

Risk Yönetimini anlamamız için tanımamız gereken ilk kavram risk olmalıdır.

Risk, bir olayın gerçekleşme olasılığıyla o olaydan etkilenme durumuna denir. Geniş bir tanımla;

Risk, gelecekte gerçekleşme ihtimali olan ve kendimizin veya kurumumuzun faaliyetlerini etkileme ihtimaline sahip iç ve dış çevre faktörlerinin gerçekleştiği sürecin ismidir.

Günümüzde sıkça karşılaştığımız ve geleceğe dair olan bu kavram kişisel yaşamdan devlete kadar iç içe yaşadığımız, olasılık ve gerçekleşme ihtimali olan olayların hepsidir. Risk her zaman olumsuz olarak etki etmeyebilir. Olumlu anlamda da riskler ( Fırsatlar) mevcuttur. Veya birbirine dönüşebilen riskler.

Gelecek her zaman ön görülemez ve belirsizliğin olduğu bir süreçtir. Olasılığın ve belirsizliğin getirdiği riskleri belirlemek hedefe giden süreçteki engeller için önceden önlem almamızı sağlar.

Gelecek için oluşturan planlar karar ve eylem içerir. Şirketler, değişen dünyaya ayak uydurmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla gelişime açık olmalı ve aksiyon almalıdır.

“Yaşadığımız her an önümüzde iki seçenek vardır; gelişime doğru bir adım atmak ya da güvende hissetmek için bir adım geri kalmak.”

Abraham Maslow

Kurumların bu doğrultu da belirledikleri hedefleri, alınan kararlar ve harekete geçen eylemlerin getirdiği riskleri belirlemek, yönetmek yöneticilerin ihtiyacı haline gelmiştir. Çünkü taşınan riskler, geleceğe dair yapılan planların gerçekleşme ihtimalini arttırdığı gibi olumsuz risklerle de engelleyebilme ihtimali vardır.

Süreç içinde gerçekleşme ihtimali olan ve bizi etkileyen her faaliyet riski doğurur. Kontrol edemediğimiz bu süreçte risk faktörünü nasıl kontrol edebiliriz diye düşünürsek risk yönetimi burada devreye girer.

Risk Yönetimi, gelecekte karşılaşabileceğimiz ve hayatımızı, kurumumuzun işleyişini ve stratejilerimizi etkileme potansiyeline sahip davranış veya aksiyonları, bugünden planlanarak yönetilebilir hale getirebilmemizi sağlar.

Aslında farkında olmadan günümüzde de çok fazla uyguladığımız risk yönetimi sayesinde gelecek ne kadar gücümüzün yetmediği bir yer olsa da öngörü ve yöntemlerle görülebilecek riskleri analiz ederek bunlara karşı oluşturulan plan ve kararlarla riskin olumsuz etkisini en aza indirebiliriz.

Günlük hayatımızdan bir örnek:

Haftasonu arkadaşlarınızla beraber piknik yapmaya karar verdiniz. İlk hava durumuna bakarsınız. Hava kapalı ve yağmur yağma olasılığı varsa yanınıza şemsiye ve yağmurluk alırsınız. Ya da piknik yapacağınız alanı alternatif olarak kapalı mekana yakın bir yer de tercih edersiniz.

Farkında olmadan riski yönetmiş oldunuz. Yağmur yağma ihtimali risktir. Yağmurluk, şemsiye veya kapalı alan alternatifi önlemlerinizi oluşturur. Yani önlemler sayesinde yağmurun olumsuzluğundan etkilenme ihtimalinizi aza düşürdünüz.

Kurumsal olarak baktığımızda da şirketler de ve projeler de aynı aşamalar üzerinden gidilir.Şirketler geleceğe dair yapacakları yatırım veya projelerde belirsiz durumları ve riskleri belirleyerek üretkenliği azaltacak ,extra maliyet çıkarabilecek veya olumsuz etki bırakabilecek durumları önceden tespit ederek önlem alma yoluyla riskin olumsuz faaliyetlerini en az zararla aşmaya çalışırlar.

Risk Yönetim Aşamaları;

Potansiyel Risklerin Belirlenmesi ve Tanımlanması: Riskin tanımlanmasıyla, anlama düzeyinde belirsizliğin azaltılması ve sorunun çözülmesine yardımcı olabilecek bilginin işlevi bu aşamada belirlenir.

-Riski Tanımlamada Kullanılan Yöntemler:

• PESTLE Analizi

• GZFT/SWOT Analizi

• Beyin Fırtınası .

2.Riskin Değerlendirilmesi ve Hesaplanması: Risklerin ölçülmesi, risklerin önceliklendirilmesi, risklerin kaydedilmesi kısımlardan oluşur.

-Riskin Ölçülmesi: Her riskin olma olasılığı ve etkisinin hesaplanmasıdır.

-Riskin Önceliklendirmesi: Risk derecelendirme ve görsele aktarmadır. Derecelendirmeye göre renk grupları belirlenir:

• Düşük risk seviyesi ( Yeşil)

• Orta risk seviyesi ( Sarı)

• Yüksek risk seviyesi (Kırmızı) ile gösterilir.

Riskin Kaydedilmesi: Tespit edilen her bir riskin numaralandırılarak yetkili kişiler tarafından onaylanması ve kayıt altına alınmasıdır.

Risklerin değerlendirilmesi aşamasında riskin yapısına göre farklı teknikler kullanılmaktadır. Örneğin, ihmal edilebilecek düzeydeki belirsizliklerin olduğu ortamda proje değerlendirmeleri için nakit akışlarının bugünkü değere getirilmesi ve duyarlılık analizi tercih edilir.

Sınırlı sayıda olasılığın olduğu durumlarda ise senaryo analizleri ve karar ağacı yöntemleri tercih edilir.

Belirsizliklerin ve sonuçlarının belli dağılımlarla modellenebildiği durumlarda ise simülasyon çalışmaları ve opsiyon teorisi kullanılır.

Alternatif Risk Düzeltme Araçları Arasında Seçim Yapmak: Değerlendirmelerle riskler gruplandırılarak alınacak tedbirlerin belirlenmesi şeklindedir. Risk tanımlanıp değerlendirildikten sonraki basamak, riskle mücadelede kullanılacak yaklaşım yönteminin ve her biri için kullanılacak tekniğin kararlaştırılmasıdır. Riskten uzaklaşmak, riski almak, riski azaltmak ve riskten kaçınmak risk yönetim teknikleri arasındadır (Vaughan-Vaughan, 1995: 32).

Seçilen Alternatifin Uygulanması: Risk, açıklıkla ortaya konduktan, uygun alternatifler tanımlandıktan ve her alternatifin olası sonuçları olanaklar ölçüsünde en iyi biçimde tahmin edildikten sonra, seçilen alternatifin uygulanması işlemi gelir. Bu işlem, seçilen risk yönetimi teknik ya da tekniklerinin uygulamaya konulmasıdır.
Değerlendirme ve Kontrol: Seçilen alternatif uygulanmaya konulduktan seçilen çözüm tarzının işleyip işlemediği ve beklenen sonuçları verip vermediği izlendikten sonra elde edilen çıktıları ve beklentileri sürekli olarak karşılaştıran karar alıcı, çözümün etkinliğini izler.

Sonuç olarak, bu durum sonra ki kararlar için bir temel oluştururken şu anda yapılan faaliyetlerin doğruluğu hakkında bilgi veren bir sistemdir. Gerçekleşen sonuç ile beklenilenler arasında anlamlı farklar çıktığında karar alıcı, hatalı karar verdiğini anlayarak bu kararı düzeltmeye veya değiştirmeye çaba gösterecektir .

KAYNAKÇA: