Teknolojinin gelişimi, küreselleşme, işletmeler arası rekabetin zorlaşması, tedarik zincirlerindeki ağların karmaşıklaşması, ürün yaşam döngüsünün kısalması gibi pek çok gelişme; işletmelerin tedarik zinciri stratejilerini yeniden değerlendirmesine sebep olmuştur. Bu değerlendirme sürecinde işletmeler, tedarik zincirini geliştirebilmek için doğal kaynakların doğru kullanımı ve tedarik zincirlerinin etkin yönetilmesi düşüncesini, yeşil tedarik zinciri yönetimi anlayışını, benimsemişlerdir [1]. Yeşil tedarik zinciri yönetimi, firmaların kar ve pazar payı hedeflerine çevresel risklerini ve etkilerini azaltarak ve ekolojik verimliliklerini artırarak ulaşabilmelerini sağlayacak “kazan‐kazan” stratejileri geliştirmelerine yardımcı olan yeni geniş tabanlı bir değişimdir [3].
Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi ve Faydaları
Yeşil tedarik zinciri yönetimi, yalnızca tedarik zincirinin olumsuz çevresel etkisini azaltmaya çalışmanın ötesinde, olumsuz çevresel etkileri genel olarak azaltmak için tedarik zinciri organizasyonlarında da değer yaratmayı teşvik etmektedir [2]:
- Tedarikçilerle daha iyi entegrasyon
- Daha düşük fiyatlar
- Daha az atık
- Artan karlılık
- İyileştirilmiş pazar durumu
- Varlıkları daha verimli hale getirmek
- Üretim maliyetlerinde azalma
- Hammaddelerin geri dönüşüm yoluyla yeniden kullanılması
- Müşterilerin algısında yaratılan pozitif katma değer
- Şirketler için yeni Eko-Ürünler pazarının oluşması
Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi Faaliyetleri
Yeşil tedarik zinciri yönetimi, yeşil satın alma, yeşil üretim/malzeme yönetimi, yeşil dağıtım/pazarlama ve tersine lojistik süreçlerinin bir bütünü olarak tanımlanabilir. Yeşil tedarik zinciri, çevresel kriterlerin veyakaygıların organizasyonel satın alma kararlarına ve tedarikçilerle kurulan uzun süreli ilişkilere dahil edilmesi sürecidir. Yeşil tedarik zinciri yönetimi; çevresel kaygıların tedarik zinciri içerisine entegre edilmesi seklinde tanımlanabilir [4].
Yeşil tedarik zinciri yönetimi faaliyetlerini şu şekilde ifade edilmektedir [5]:
- Yeşil Satın Alma
Yeşil satın alma, tedarik zinciri üzerinde bulunan bütün unsurların etkin ve başarılı yönetilebilmesi açısından son derece önemlidir. Yeşil satın alma tedarikçiler ile ilk ilişkilerin başlangıç noktasını oluşturmasından dolayı kendinden sonra gelen unsurlar üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Yeşil satın alma faaliyetlerinin temel amacı çevresel yönetim anlayışı içinde yeniden kullanılabilir, geri dönüştürülebilir veya geri dönüştürülmüş parçaların satın alınmasıdır [5].
- Yeşil Üretim
Yeşil üretim, üretim faaliyetlerin tüm süreçlerinde çevresel zararların önüne geçilecek girdilerin kullanılarak atık, enerji ve hammadde tüketimini en aza indirgeyecek şekilde üretim faaliyetlerinin tasarlanması ve geliştirmesidir. Yeni çevreci teknolojiler ile üretim girdilerinin etkin ve verimli kullanılması, geri dönüşüm, yeniden üretim ve tekrar kullanım olanaklarının değerlendirilmesidir [5].
- Yeşil Pazarlama
Yeşil dağıtım, tedarik zinciri üzerinde dağıtım fonksiyonlarının hem ileriye doğru hem de geriye doğru çevreye en az zarar verecek şekilde taşıma, dağıtım, kontrol ve ölçüm sistemlerinin belirlenmesi sürecini kapsamaktadır. Tedarik zincirinin bütün süreçlerini kapsayacak şekilde taşıma araçlarının tükettiği yakıt, taşıma sıklığı, dağıtım noktaları, kat edilen mesafelerin çevresel faktörleri göz önünde bulundurularak tasarlanmasıdır [5].
- Yeşil Paketleme
Yeşil paketleme, ürünlerin paketlemesinde kullanılan ambalajların doğal çevreye zarar vermeyen geri dönüştürülebilir niteliklerde olması, ambalajların doğal ortamda kolay çözülerek doğaya karışması, paketlemelerin daha az yer kaplayacak boyutlarda tasarlanarak ambalaj ve taşıma maliyetlerini azaltılması yeşil paketlemenin amaçları arasında yer almaktadır [5].
- Tersine Lojistik
Tersine lojistik, “değerinin geri kazanılması veya uygun şekilde yok edilebilmesi için ürünün ve bilginin tüketim noktasından orijin noktasına doğru akışının etkinleştirilmesi için yapılan planlama, uygulama ve kontrol aktiviteleridir [5].
Kaynakça
- https://www.ceyrekmuhendis.com/yesil-tedarik-zinciri-yonetimi/
- https://www.optiyol.com/tr/lojistikte-yesil-tedarik-zinciri
- Nur YAPÇA, Yeşil Tedarik Zinciri & Satınalma
- İnce, Mehmet. Yeşil Tedarik Zinciri Yaklaşımı ve Örnekleri
- Yaprak ve Doğan. (2019). Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi: İlgili Literatüre Dayalı Bir Mevcut Durum Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 15, Sayı 4.
Istanbul University- Department of Industrial Engineering-PhD Student