Simülasyon serimizin ilk yazısında simülasyon tekniğinden, ne zaman gerekli olduğundan, tekniğin kullanımının avantajlarından, dezavantajlarından ve uygulama alanlarından bahsetmiştik. Şimdi bu yazımızda bilgisayar ortamında simülasyonu gerçekleştirmek için kullanılabilirliği diğer programlara göre daha kolay olan ARENA programını ele alacağız.
KURULUMU HAKKINDA
ARENA programı Rockwell Automation tarafından geliştirilen SIMAN dilini kullanan bir simülasyon ve otomasyon yazılımıdır. Normal şartlarda işletmeler için ücretli olarak satılan ve danışmanlığı verilmekte olan bir paket programıdır. Ancak sürümünde normaline göre bazı kısıtların olduğu deneme sürümü, öğrenciler için ücretsiz olarak paylaşılmakta ve öğrenme aşamasında hiçbir sorun teşkil etmemektedir.
ARENA programını indirebilmek için http://www.arenasimulation.com/arena_Home.aspx adresine gidip deneme sürümünü indir dedikten sonra karşımıza çıkan formu doldurup kaydolmamız gerekmektedir. Daha sonrasında mailimize Rockwell Automation tarafından gönderilen kurulum dosyasını lisansında STUDENT yazmasına dikkat ederek dosyayı indirip, kurulumu tamamladıktan sonra ARENA programını kullanmaya başlayabiliriz.
ARENA PROGRAMINDA KULLANILAN TEMEL MODÜLLER
ARENA programı çok geniş çaplı bir programdır ve birçok modül kullanılmaktadır.Şimdi sizlere Create Modülünden Hold Modülüne kadar temel olarak kullanılan modüllerden bahsedeceğiz. Bunlar birçok sistemin simülasyon modelini kurmak için yeterli olacaktır.
Create Modülü:
- Sistemde, varlıklar için başlangıç noktasını ifade eder.
- Varlıklar; sürecin başlaması ile birlikte bu modülden ayrılır.
- Varlıklar: Sistemde gezen, incelediğimiz her şey. Fabrika da üretilen sunta, bankadaki müşteri sayısı.
- Name: Meydana gelecek olay yazılır. (Örn: Suntaların girişi)
- Entity Type: Modülde üretilecek varlığın ismi yazılır.
- Type: Üretilen geliş akımının tipi seçilir.
- Value: Gelişler arası zaman değeri yazılır.
- Units: Gelişler arası zamanda kullanılan zaman birimi seçilir.
Dispose Modülü:
- Oluşturulan simülasyon modelinden, varlıkların çıkışını sağlar.
- Name: Bitirilecek varlığın ismi yazılır.
- Record Entity Statistics: Prosesin sonunda çıkan varlıkların istatistiklerinin kaydedilip kaydedilmeyeceğini belirler. İstatistiklerde bütün zaman maliyet bilgileri vardır.
Decide Modülü:
- Sistemde karar verme modülüdür.
- Karar alınmasında bir veya daha fazla duruma(koşul) ya da bir veya daha fazla olasılığa dayanarak seçmeyi içerir.
- Name: Seçim yapılacak olay yazılır. (Örn: Hangi işleme gitsin?)
- Type: Olayın tipi seçilir.
- Percent True: Kabul seçeneğinin olasılık değeri yazılır.
Process Modülü:
- Sisteme giren varlıklar için kaynakların kullanıldığı, varlığa değer ekleyen, üzerinde işlem yapılmasını sağlayan modüldür.
- Name: İşlem ismi yazılır.
- Action: Modül içerisinde gerçekleşecek proses tipi seçilir.
- Delay Type: İşlem süresinin tipi seçilir.
- Units: İşlem süresinin zaman birimi seçilir
Assign Modülü:
- Bu modül; varlık özelliklerine, varlık tiplerine, değişkenlere ya da diğer sistem değişkenlerine yeni değer atanması için kullanılır. Tek bir Assign modülü ile çoklu atamalar yapılabilir.
- Type: Varlığa ne tür bir atama yapılacağı belirlenir.
- Veriable: Varlığa yeni bir değişken atamak için kullanılır.
- Entity Type: Varlığın tipini değiştirmek için kullanılır.
- Attribute: Varlığa yeni özellikler atamak için kullanılır.
Record Modülü:
- Bu modül; simülasyon modelinde istatistikleri biriktirmekte kullanılır. Çeşitli gözlemsel istatistikler kullanılır; modül içerisinde çıkışlar arası zaman, varlık istatistikleri (maliyet, zaman vb.), genel gözlemler ve ara istatistikleri içerir.
- Type: Kullanılacak istatistik çeşiti seçilir.
- Count: İstenilen değeri sayar.
- Entity Statistics: Varlıkların istatistiklerini zaman ve maliyet/süre oranı bilgisi şeklinde üretir.
- Time Interval: Belirli bir özellik değeri ile geçerli simülasyon zamanı arasındaki farkı hesaplar ve kaydeder.
- Time Betwen: Varlıkların modüle girişler arası zamanını hesaplar.
Hold Modülü:
- Bu modülde varlık eğer bir sinyal için tutuluyorsa, sinyal modülü; varlığa sonraki modüle geçmek için izin vermede kullanılır.
- Eğer varlık, verilmiş bir halin doğru olması için tutuluyorsa, varlık hal doğru oluncaya kadar modülde kalacak.
- Name: Modül ismini belirtilir.
- Type: Bekleme işleminin tipi seçilir.
- Wait for Value: Bekleyen varlığın harekete geçmesi için beklenen değer yazılır.
- Limit: Bir sinyal sonucunda bırakılacak olan varlıkların sayısıdır.
- Queue Type: Kuyruk tipi belirtilir.
- Queue Name: Kuyruk ismi belirtilir.
Signal Modülü:
- Hold modülünde bekleyen varlıkların, harekete geçmesi için sinyal değeri gönderilir.
- Name: Modül ismi belirtilir.
- Signal Value: Bekleyen varlığı bırakmak için kullanılan sinyal değeri yazılır
- Limit: Varlık geldiğinde hold modülüne yollanılacak sinyal sayısı belirlenir.
Route Modülü:
- Route (Rota) modülü, belirtilen bir istasyona bir varlığı transfer etmek için kullanılır.
- Name: Gezen varlığın rota ismi tanımlanır.
- Route Time: Transfer süresi tanımlanır.
- Units: Taşıma zamanı için zaman birimi.
- Destination Type: Gezen varlığın varış yerinin istasyon olduğu belirtilmektedir.
- Station Name: Gezen varlığın varış yeri olan istasyonun ismi.
Station Modülü:
- Route komutu kullanıldığında gezen birimin gideceği yerleri tanımlamak için kullanılır.
- Name: Modül ismini belirtir.
- Station Name: İstasyon ismini belirtir.
Bu yazımızda ARENA programının kurulumundan ve kısaca bazı temel modüllerinden bahsettik. ARENA programı öngörülen sistemin modelini kurabilmeyi, sistemlerin performansını anlayıp bazı kriterler çerçevesinde bunları yorumlayabilmeyi sağlamaktadır. Gelecek yazımızda ise kaynak kullanım oranlarının gözlemlenmesini, kapasite analizlerin yapılmasını, varlıkların sistemde geçirdiği ortalama süreyi ve transfer, işlem görme, bekleme zamanı gibi değerlerin ayrı ayrı tespit edilmesini, kaynaklarda oluşan kuyrukların ortalama sürelerinin hesaplanması gibi işletmenin bizden istediği bütün bilgileri uygulamalarıyla birlikte rapordan okumayı öğreneceğiz. Bizi takipte kalın…
KAYNAKÇA
• https://www.udemy.com/course/arena-ile-simulasyon-uygulamalari/learn/lecture/18657046#overview
• https://thegemba.org/arena-simulasyon-egitimi-2-kurulum/
• https://mpinarbasi.files.wordpress.com/2009/10/arena-komutlari-orneklerle.pdf
