kalite kalitekontrol

KALİTE

Kasım 12, 2020
Merve Topçu

Seri Hakkında Bilgilendirme

Hizmetten üretime, yemekten sanat eserine hatta insanın bile bu kavram ile nitelendirildiği, günlük yaşantımızda her an dilimizde olan “kalite” nin derinliklerine bu yazı serisi ile ineceğiz.

Serideki yazılarımda;

  • Kaliteye Giriş
  • Tasarım ve Uygunluk Kalitesi, Kalite Kontrol ve Maliyetleri
  • Tasarımda Kalite
  • Üretimde Kalite
    • I. kısım (İstatistiksel Proses Kontrol, Kontrol Grafikleri, Süreç Yeterlilik Analizi)
    • II. Kısım (Diğer SPC Yöntemleri)
  • Hizmette Kalite
  • Kalitenin Gelişimi
    • I. Kısım (Muayene Teknolojileri)
    • II. Kısım (Toplam Kalite Yönetimi)
    • III. Kısım (6 Sigma, ISO 9000 KYS)
  • Sürekli İyileştirme

konularından bahsedeceğim.

KALİTEYE GİRİŞ

Hangimiz bir ürün alırken belirli kriterlere dikkat etmeyiz ki?

Hiç kimse saatler süren yıkamadan sonra çamaşırlarının temizlenmeden makineden çıktığını görmek istemez. Daha basit bir örnekle sürekli ucu kırılan bir kalemi veya sildikçe iz bırakan bir silgiyi kullanmayı kimse istemez. Bir koltuk üzerinde yatarken yataktaki aradığımız konforu bulamayız. Çünkü koltuk oturma ihtiyacına yönelik üretilmiş bir üründür. Açılıp yatak haline gelmesi ise ekstra bir özelliğidir. Bu yüzden alacağımız ürünün, üretilme amacına uygunluğunu göz önünde bulundurur ve işlevini en iyi yerine getireni tercih ederiz. Bu bağlamda bir süpürgeden uçmasını beklemek anlamsız olacaktır. 😊

Kişisel ihtiyaçlar ve birtakım nedenlerden ötürü ekstralar tercih sebebi olabilir. Bir anne bebeği için baktığı bebek arabasında, tek hamle ile açılabilen ve katlanabilen bebek arabasını diğerlerine tercih edebilir. İşlevsel özelliklerin yanında aynı amaç için kullanılan bir üründen ziyade, minik tasarımsal farklılıklarla ürüne ekstra özellik eklenmiş daha kullanışlı bir modelini tercih edebiliriz. Fiziksel özelliklerin göze hitap etmesi de seçimlerimizde etkili olabilir. Örneğin bir elektrikli süpürge satın almadan önce;

  • Vakum gücü (performans)
  • Kullanım ömrü (dayanıklılık)
  • Ürün özelliklerinin belirtilen standartları ne derece karşıladığı (uygunluk)
  • Ne kadar sıklıkla arızalandığı (güvenilirlik)
  • Bakım veya arızanın giderilme olanakları (servis)
  • Vakum gücünün yanında akıllı sensörler, hava sızdırmazlık, sessizlik gibi ekstra özellikler
  • Görünüş ve tasarım (estetik)
  • Marka ve firma tercihi (algılanan kalite)

gibi kriterleri göz önünde bulundururuz. Bütün bunları tek bir kelime altında toplamak mümkün: “KALİTE”. Aslında tüm bu maddeler, günlük hayatımızda herhangi bir alışverişimizde farkında olmadan dikkat ettiğimiz, David A. Garvin’in “kalitenin boyutları” olarak adlandırdığı, bir ürün için kaliteyi tanımlamanın ölçütleridir.

O zaman biz de kalite kavramına birlikte göz atalım.

KALİTE

Günümüzdeki pazar anlayışı üreticiden tüketiciye dönmüştür. Tüketiciler kendi ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda üreticilerin pazara sundukları ürünler arasından tercih yapıp kendisine uygun olanı satın almaktadır. Bu noktada kalite ile karşılaşmaktayız. İşletmeler; pazarda oluşan rekabet ortamına uyum sağlayabilmek ve müşteri toplayabilmek adına, ortaya çıkarmış olduğu ürünün ya da sunmuş olduğu hizmetin kalitesi ile müşteriyi ikna edebilmelidir. Kalite yalnızca ürüne belli boyutlar kazandırmakla değil fiyatı ile de anlam katmaktadır.

Kalite (Qualites) Latince’de “nasıl oluştuğu” anlamına gelen “qualis” kelimesinden türemiştir. Buradaki tanıma göre kalite, üretilen ürün ya da sunulan hizmetin ne olduğunu ifade etmek için kullanılmıştır. Günümüzde ise daha iyi olmayı, üstünlüğü ifade etmektedir.

Kaliteyi, tek bir tanımla sınırlandırmak mümkün değildir. Bu yüzden farklı tanımlarda ön plana çıkan “standartlara uygunluk”, “isteklere uygunluk”, “kullanıma uygunluk” gibi kavramlarla karşılaşırız. Buradaki kavramlardan yola çıkarak; tasarım ve üretim şartlarına uygun olarak üretilen ürün “standartlara uygunluk” tanımına göre yüksek kaliteli olarak kabul edilmektedir. Ürünün ne amaçla kullanılacağı ve müşterilerin istekleri, ürünü kullanan kişilerin beklentilerini doğurmakta; bu noktada da “kullanıma uygunluk ve isteklere uygunluk” tanımı kullanılmaktadır.

Günümüzde kalite; müşteriyi tanıyarak istek ve ihtiyaçlarını öncesinde öngörüp, beklentilerinin ilerisinde bir gerçeklik sunarak, ürünün kullanım ömrü boyunca ihtiyaçları gidermeye ve müşteriyi memnun etmeye devam etmesi olarak tanımlanmaktadır.

Büyük düşünürlerin kalite için tanımları şu şekildedir;

  • “Kalite kullanıma uygunluktur.” (J. M. Jurdan)
  • “Kalite gerekliliklere uygunluktur.” (P. B. Crosby)
  • “Kalite değişmezliğin ve güvenilirliğin düşük maliyetle pazarın ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde tatmin edilmesidir.” (W. E. Deming)
  • “Kalite bir malın ya da hizmetin müşterinin (tüketicinin) isteklerine uygunluk derecesidir.” (Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu)
  • “Kalite yapısal özellikler takımının, şartları yerine getirme derecesidir.” (TS EN ISO:9000)

KALİTE KONTROL ve AMAÇLARI

Latince “contra”, İngilizce “quality control” kelimesinden gelir. Belirlenen hedefler, planlar ve standartlar doğrultusunda ilerleyebilmek için birtakım ölçü aletleri kullanılarak elde edilen sonuçların sürekli olarak karşılaştırılması ve gerekli durumlarda müdahale edilmesidir.
Bu bağlamda yapılan kontrollerin amacı; ürünün, müşteri isteklerini ve işletmenin stratejik hedeflerini en iyi şartlarda, en düşük maliyet ve yüksek kalite seviyesinde tutarak üretimini gerçekleştirip bu süreci sürdürebilir hale getirmektir.

Kalite kontrolün diğer amaçlarını inceleyecek olursak;
• Üretim aşamasında kullanılmak üzere alınan hammadde, malzeme ve diğer parçaların belirlenen kalite standartlarını karşılamasını sağlamak
• Kalitesizliğin maliyetlerini en aza indirmek
• İmalat aşamasındaki fire, hurda, yeniden işleme, müşteri şikayetlerinin sayısını azaltarak üretimdeki verimliliği arttırmak
• Üretim sürecinin her adımında mamulün tasarım standartlarına ve özelliklerine uygunluğunu sürdürmek
• Hizmet ve ürün için en iyi kaliteye ulaşarak müşteri memnuniyetini sağlamaktır.

KAYNAK

ÖZTEMEL, E. Endüstri Mühendisliğine Giriş. İstanbul: Papatya Yayıncılık, 2015.

BİRGÖREN, B. İstatistiksel Kalite Kontrolü. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2017.

IŞIĞIÇOK, E. Toplam Kalite Yönetimi Bakış Açısıyla İstatistiksel Kalite Kontrol. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları, 2004.

ÖZDEMİR, T. İstatistiksel Kalite Kontrol. Ankara: A.Ü.F.F Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, 2000.

GROOVER, P. M. Otomasyon, Üretim Sistemleri ve Bilgisayarla Tümleşik İmalat. Çev., Prof. Dr. Mustafa Yurdakul, Doç. Dr. Yusuf Tansel İç. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., 2016.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalite

https://sozluk.gov.tr/

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/lesson/bby374/02-2014.pdf

http://myo.metu.edu.tr/sites/myo.metu.edu.tr/files/DERS%20NOTLARI%20II.pdf

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalite_kontrol%C3%BC