Yalın üretim kavramı ilk olarak Toyota fabrikalarında ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Toyota Production System (TPS) olarak da bilinir. Üretim sürecinin en az maliyetle, müşterinin istediği kalite ve zamanda, değer yaratmayan faaliyetlerin (gereksiz taşıma, stok, aşırı üretim, hatalı ürün, bekleme) ortadan kaldırılmasıyla oluşturulan üretim sistemidir. Yalın üretimde ürüne değer katmayan işlemler israf olarak nitelendirilir.
Tüm bu kavram ve tanımları detaylandırmadan önce yalın düşünce ve beş temel ilkesinden bahsedilmesi daha etkili olur.
Yalın Düşünce Ve Beş Temel İlkesi
Yalın düşünce(Lean Thinking) kavramından ilk olarak “Dünyayı Değiştiren Makine (The Machine That Changed The World)” kitabında bahsedilmiştir. Bu kavram israfları ortadan kaldırarak firmanın üretim, kalite ve karını artırmasını, maliyetlerini azaltmasını hedefler. Bu hedeflere ulaşılmasında 5 temel ilke izlenir. Şimdi bu beş maddeyi ele alalım.
1.Değer
Yalın düşüncenin ilk adımı “değer” dir. Bir ürün ya da hizmetin değeri müşteri tarafından belirlenir. Bu “değer” kavramı müşterinin ihtiyaçlarına karşılık verilmesi ve karşılık verilemediği durumların ortadan kaldırılmasıyla oluşur. Müşterinin ihtiyaçlarına karşılık verilememesi israf olarak tanımlanır. Yanlış ürünün doğru zamanda üretilmiş olması bu duruma örnek olarak verilebilir.
2. Değer Akışı
Değer akışı kavramı ham maddeden ürünün oluşumuna kadar olan süreçtir. Bu süreçteki faaliyetler üçe ayrılır.
- Değer yaratan faaliyetler: Müşteri için anlamlı olan eylemler (boyama, montaj)
- Değer yaratmayan faaliyetler: Müşteri için hiçbir anlamı olmayan eylemler (bekleme, hata, tamir)
- Değer yaratmayan ama zorunlu faaliyetler yani zorunlu israf: Müşteri için anlamı olmayan ancak yapılması zorunlu olan eylemler ise (ayar, nakliye)
Süreçteki tüm değer yaratmayan faaliyetlerin yani israfın azaltılarak veya ortadan kaldırarak sürekli akışın sağlanmasıyla değer akışı oluşturulur.
3. Sürekli Akış
Süreç içinde belirlenen israfların ortadan kaldırılıp geriye kalan faaliyetlerin sistematik bir şekilde sıralanması sürekli akışı sağlar.
4. Çekme
Geleneksel üretim sistemlerinde üretim, müşteri talebine bağlı olmadan gerçekleşir. Üreticiler ürünleri stokta bekleterek talep olduğunda veya talep olmadığı durumlarda uyguladıkları kampanyalarla ürünleri satmaya çalışır. Yalın düşünce adımı olan çekme sistemi ise ürünün müşteri tarafından talep edilmesi yani çekilmesidir. Çekme sistemi, ürünün nihai hali için gerçekleşen süreçte her bir işlemin oluşabilmesi için önceki işlemden talepte bulunması yani çekmesi olarak düşünülebilir. Bu sistem ile geleneksel üretimdeki fire ve hurda engellenirken, müşterinin farklı taleplerine karşılık verilir.
5. Mükemmellik
Yalın düşüncenin son adımı “mükemmellik” tir. En zor adım olan mükemmelliğe ulaşılması sürecin sürekli geliştirilmesiyle oluşur.
Yalın düşünce ve temel ilkelerinden bahsettiğimize göre yalın üretime geçebiliriz.
Yalın üretim nedir?
Yalın üretim üç hedef üstünde durmaktadır. Bunlar: yüksek kalite, düşük maliyet ve hızlı üretimdir. Bu hedeflere ulaşılmasında bazı unsurlara dikkat edilmesi gerekir. Bu unsurlar:
- Kalite için, müşterinin beklentilerini karşılamak, hatalı ürünlerin belirlenmesidir.
- Maliyet için, fazla stokların ortadan kaldırılmasıdır.
- Hız için, yanlış yerleşimden kaynaklanan gereksiz taşıma faaliyetlerin, katma değer yaratmayan işlemlerin kaldırılmasıdır.
Yalın üretim ve geleneksel üretim arasındaki farklılıklardan bahsedilmesi gerekirse, yalın üretimde kalite, maliyet ve hız gibi önemli faktörlerin yanında müşterinin talebine uygun bir şekilde geri dönüş sağlamakta ciddi bir öneme sahiptir. Bu nedenle geleneksel yönetimde planlama ve üretim, stok durumu ve tahminlere göre yapılırken yalın üretimde müşteri siparişine göre gerçekleştirilir. Müşterinin isteklerine göre üretim gerçekleştirmek üretimdeki çeşitliliği ve esnekliği temsil eder. Yalın üretimdeki akış sürelerinin geleneksel üretime kıyasla daha kısa olması aralarındaki farklardan biridir. Yalın üretimin işletmeye sağladığı fayda yalnızca üretim sisteminde gerçekleşen değişimden kaynaklı değildir. İşletmenin yalın üretime geçmesiyle yönetim tarafında da önemli değişiklikler yapılmalıdır. Bunlara örnek olarak, tek bir kişinin gözlemleri ve kararlarıyla yürütülen yönetim sisteminden çalışanlarında fikir ve gözlemlerinin dikkate alındığı bir yönetim sistemine geçilir. Ayrıca bu yönetim sisteminde takım çalışması önemli bir yere sahiptir.
Uygulanan yalın üretim sistemi sonucunda birim maliyet düşer, kalite yükselir, ürün çeşidi ve üretimdeki esneklik artar, hatalı ürün sayısı azalır. Aynı zamanda üretimdeki akış süresi ve stok azalır, verimlilik ve müşteri memnuniyeti artar.
7 Temel İsraf
Yalın üretimin her anında israfların ortadan kaldırılmasından bahsettik. Şimdide bu israfların üretim sistemlerinde “7 Temel İsraf ” olarak nitelendirilmesinden bahsedelim.
- Hatalı üretim: Müşterinin beklentisine uymayan ürünlerdir.
- Fazla üretim: Müşterinin siparişinden fazlasının üretilmesidir.
- Gereksiz hareketler: Operatörlerin işlemde kullanılan araçları, parçaları araması gibi hareketlerdir.
- Gereksiz taşıma: Ekipman, ham madde, yarı mamullerin taşınması işlemidir.
- Bekleme: Yönetici ya da sorumlu kişilerin karar vermesinin beklenmesi, makinenin tamir edilmesinin beklenmesi, üretim için ham maddenin beklenmesi örnek olarak verilebilir.
- Fazla Stok: Gereğinden fazla elde tutulan üründür.
- Gereksiz işlemler: Proseste bulunan gereksiz işlemlerdir.
- Bu yedi israfa yeni bir madde eklenmiştir: Çalışanın yeteneklerinden faydalanmamak
Bu israfların üretim sistemlerinden kaldırılmasıyla yalın üretim sistemine bir adım daha yaklaşılmış olunur.
KAYNAKÇA
http://kisi.deu.edu.tr//murat.tanik/yal%c4%b1n%20%c3%bcretim.pdf
https://yalindanismanlik.com.tr/yalin-uretim-nedir/
https://www.youtube.com/watch?v=qQt70x4iJE0
https://yalindanisman.com/yalin-dusunce-bes-temel-ilke/
https://lean.org.tr/yalin-dusuncenin-ilkeleri/
https://www.donusumdanismanlik.com/yalin-uretim-ilkeleri/
https://www.donusumdanismanlik.com/7-temel-israf/
