Sistem günümüzde en çok kullanılan kelimelerden biridir. Bu kelimeyle her an her yerde karşılaşmamız mümkündür. Çocukken fen derslerinde sinir sistemi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi gibi sistemler ile sistem kelimesi ile tanışır. Daha sonra ulaşım sistemlerinin aksaklıkları, eğitim sisteminin yetersizliği, güneş sisteminin bilinmeyenleri derken kendimizi sistemin sürekli değişmesinden şikayet edenler arasında buluruz. Sistem dediğimiz tüm bu kavramlar bazı ortak noktalar taşımaktadır. Bu dört nokta madde, özellik, etkinlik ve durumdur.
Örneğin bir ulaşım sisteminde:
Öğeler; araçlar, yollar, plakalar vb.
Özellikler; hız, uzunluk, plaka rengi vb.
Etkinlik ise ulaşımdır.
Gördüğünüz gibi, öğeler, özellikler ve etkinlik kavramları sistemlerde ortaktır.
Peki çeşitli alanlarda kullanılan bu kelimenin gerçek anlamı nedir?
En genel tanımı ile sistem, bir hedefe veya belirli bir amaca ulaşmak için birlikte çalışan her bir parçanın girdi ve çıktısını sınırlayan bir bütündür.
SİSTEM YAKLAŞIMI
Sistem öğelerden oluşur. Bu maddeler arasında ilişkiler vardır ve belli bir nedene dönüşmüştür.
Sistem analizi ve tasarımı bilgi niteliğindedir. Bilginin eyleme dönüştürülmesi, amaçlanan sistemin işleyişi ile gerçekleşecektir. Bu nedenle sistem yaklaşımında bilgisayar teknolojisi kullanılmalıdır. Sistem yaklaşımı, teorik süreç ve uygulama süreci olmak üzere iki sürecin birleşiminden oluşur. Sistem yaklaşımı dört temel aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar:
- Sistemin analizi
- Sistemin tasarımı
- Sistemin hazırlığı
- Sistemin çalışması
Bu adımlar, tüm yaklaşım çalışmaları için gereklidir. Ve kendi içinde farklı aşamalardan oluşur.
Sistem yaklaşımının alt aşamaları aşağıdaki gibidir:
1.Sistemin analizi
Vakanın tanımı, sistemin açıklaması, çevrenin tanımı, sistem ortamının hedefleri, sistemin hedefleri, bilgi ve veri analizi
2.Sistemin tasarımı
Sistem tasarımı, belirli bir hedef veya ihtiyacı ifade eder. O hedef veya ihtiyacı karşılamak için analizde tanımlanan partiküllerden anlamlı bir bütün oluşturur.
Sistem tasarımı, tahmin ve tahmin davranış modellemesi, optimizasyon modellemesi, yönlendirme sisteminin kurulması, sistem güvenilirliğinin kurulması ve bir geliştirme sisteminin kurulmasıdır.
3. Hazırlık sistemi sertifika ve kurulumdur.
4. Sistemin çalışması, başlatma / pilot / deneme çalıştırması, değerlendirme ve iyileştirilmiş işletimdir.
SİSTEM ANALİZİ
İlk süreç, sistem yaklaşımının statüsünü tanımlamaktır. İsteğe bağlı olarak iki şekilde yapılır. Genellikle karşılaşılan bu durumun çözümünde bir ‘problem’ geliştirilmesi arzu edilir.
Sistem analizi esnasında sorulacak birkaç soru şöyledir:
Problem var mı?
Durum iyileştirilmeli mi?
Sorunun cevabına uygun olarak ‘teşhis’ yapılır. Teşhis durumu nedeni belirlenir.
Sorun çıktıya neden oluyor mu?
Durum neden iyileşmeli?
Problemin tanım aşamasında kullanılan bazı modelleme teknikleri şöyledir:
- Beyin fırtınası
- Veri analizi (histogram analizi)
- Neden sonuç analizi (balık kılçığı analizi)
- Pareto analizi…
Problem detaylarının tanımlanması, analiz sonuçları ile çözümü ortaya çıkaracak ve yavaş yavaş şekillenmeye başlayacaktır.
Sistem tanımı, analiz ve sentezden oluşur. Sistem tanımını analiz ederken, sistem en önemli alt sistemlere ve bu alt sistemler arasındaki etkileşimlere ayrılır. Bu etkileşimler, akış blok diyagramları ile temsil edilir. Bir sonraki adım sentezdir. Ayrı alt sistemler, bütün bir amaç için birlikte çalışacak şekilde tasarlanmalıdır. İlk başta, sistemin hangi alt sistemlere bölünmesi gerektiği bilinmeyebilir. Sistem tanımlarının karmaşıklığından kaçınmak için, başlangıçta basit temsillerle çalışmak ve sistemi gerektiği gibi tamamlamak daha iyi olacaktır. Bu kavramlar, sistem tanımlama sürecinde dikkate alınmalıdır. Sistem tasarım projesi yeterince esnektir. Böylece projeye yeni bilgiler geldikçe ve deneyimler biriktikçe tanım da değişecektir.
Sistem yaklaşımı çevre ile bütünlük içinde olmalıdır. Sistemin dışındaki alanlara sistemin çevresi denir. Sistem çevresini tanımlarken ortamın amacına öncelik vermeliyiz. Çevre, sistemin dışında olmasına rağmen sistemi etkileyen faktörlerden biridir. Sistemin amacı ve hedeflerinin tanımı, bize üretimin sınırları hakkında ipuçları verecektir.
Sistem hedeflerini belirlemede ilk adım, alt sistemlerdeki temel süreçleri tanımlamaktır ve son nokta ekonomik kriterler olmalıdır. Hedef tanımlamanın son noktası, ölçü formülasyonudur. Operatörün amacına ulaşmasındaki üretkenliğini ölçer. Bu kriter genellikle ekonomik bir ölçüdür.
Sistem analizinin son aşaması bilgi ve verilerin toplanmasıdır. Bu aşama ile sistemin gelecekteki modeli oluşturulacaktır. Sistemin ve çevresinin nasıl görüneceğini tahmin etmek için bilgiye ihtiyaç vardır. Etkili veri toplamak için üç şey gereklidir.
• Soru hakkında net düşünme
• İlişki becerileri
• İstatistiksel tekniklerin kullanımı
Sistem analizinin algoritması;
Özetle sistem; aralarında bir dizi ilişkiye sahip olan ve karşılıklı etkileşim içinde birbirine doğru yönlendirilen bir öğeler kümesidir. Sistem yaklaşımı; sistem analizi, sistem tasarımı, sistem hazırlama ve sistem işletim aşamalarından oluşur. Bu aşamalardan biri olan sistem analizi, daha verimli bir sistem geliştirmek ve yönetimdeki sorunları çözmek için yapılması gereken tüm problem çözme ve araştırma çalışmalarını kapsayan bir araştırma yaklaşımıdır. Bu nedenle organizasyonların yönetiminde vazgeçilmez bir yardımcıdır. Bir problem çözme ve araştırma yaklaşımı, daha verimli sistemlerin geliştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Sistem analizi sırasında durumun tanımı, sistemin tanımı, sistem çevresinin tanımı, sistem çevresinin hedefleri, sistemin hedefleri ve bilgi analizi yapılır.
KAYNAKÇA
1. ALCAN, Araş. Gör. Pelin, YTÜ Sistem Analizi Ders Notları, Erişim Tarihi: 23.11.2016 http://www.enm.yildiz.edu.tr/~palcan/sistem_analizi.htm
2. ERKUT, Prof. Dr. Haluk Sistem Yönetimi, Analiz, Tasarım ve Uygulamalı
3. SEMPREVİVO, Philip C., Systems Analysis ı Definition, Process and Design,
4. AYDOĞAN, D. (1975) Endüstriel IT Sistemlerinde Sistem Analizi, Proje Yönetimi, Makale
5. Erciyes Üniversitesi, Sistem analizi ve tasarımı, Erişim Tarihi: 25.11.2016 http://endustri.erciyes.edu.tr/dosyalar/dokumanlar/sistemleranalizidersnotlar%C4%B1.pdf
6. SARIASLAN, H. (1984). Sistem analizinin temelleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 39(01). (irfan Yayımcılık, Yönetim Bilimleri Dizisi:
Endüstri Mühendisi