Internet of Things(IoT) Türkçe adıyla Nesnelerin İnterneti kavramından Endüstri 4.0 isimli yazımızda kısaca bahsetmiştik. Bugün bu konuya daha geniş bir pencereden bakalım istedim.
Nesnelerin interneti aklınıza gelebilecek nesnelerin (saat, termostat, telefon, vb.) insana gereksinim duymadan bir ağ üzerinden haberleşebildiği, veri paylaşımı ve analizi yaparak kararlar alabildiği sistemdir. Ya da kısaca her nesnenin akıllı olarak tanımlanması. Akıllı saatler, akıllı evler, akıllı şehirler hatta akıllı tarım vb.
Basit bir örnek vermek gerekirse toplu taşıma istasyonlarında bulunan akıllı duraklar sayesinde otobüs veya metronun bulunduğumuz yere ne zaman geleceğini gösteren sistem, durak ve taşıtlar arasındaki haberleşmeyle sağlanır.
Başka bir örnek olarak ise otoparklara girmeden önce gördüğümüz “Dolu”,”Boş” vaya “Kalan Araç Kapasitesi”ni gösteren tabelalardır. Burada bulunan sensörler sayesinde doluluk oranı algılanır. Ayrıca elde edilen verilerin analiz edilmesiyle otoparkın hangi saat aralıklarında, hangi günlerde dolu/boş olduğu gibi sonuçlara ulaşabiliriz.
Tarihçesi
İlk olarak Kevin Ashton tarafından 1999 yılında Procter&Gamble şirketi için hazırlanan bir sunumda bahsedilmiştir. Tedarik zincirinde verimliliği artırmak isteyen Ashton radyo frekansı üzerinden cihazların birbirleriyle haberleşmesi fikrini öne sürdü. O zamanlarda radyo frekanslarını kapsayan bu düşünce teknolojik gelişmelerle daha geniş bir anlam kazandı.
Terim olarak ilk kez 1999 yılında ortaya atılmış olsa da 1992 yılında Cambridge Üniversitesinde bulunan 15 akademisyenin yapmış olduğu bir sistem ilk uygulama olarak kabul edilir. 15 akademisyen binada tek bir kahve makinesini paylaşıyordu. Alt katlardaki akademisyenler gittiklerinde kahve makinesi boş görmekten sıkılınca makinenin görüntüsünü dakikada üç kez bilgisayar ekranlarına gönderen “xcoffee” adını verdikleri sistemi tasarladılar. Böylece makinede bulunan kahve miktarını görebilir hale geldiler. Çevrimiçi ve tam zamanlı olması nedeniyle “Nesnelerin İnterneti” kavramının ilk örneği olarak tarihte yerini almıştır.
Nesnelerin internetinin kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
- Çevre
- Tarım
- Enerji
- Medikal ve Sağlık Sistemleri
- Akıllı hayvancılık uygulaması
- Hasta Takip sistemi
- Lojistik
- Giyilebilir Teknolojiler
- Araç Takip Sistemleri
- Endüstriyel Uygulamalar
Faydaları
Sanayiden tarıma, ulaşımdan sağlığa kadar farklı sektörlerde karşımıza çıkan nesnelerin interneti kullanıcılara ve şirketlere birçok fayda sağlıyor. Bunlar;
- İş modellerinin karar verme ve uygulama süreçlerinin daha hızlı olması
- Öngörücü bakımlar sayesinde hataların önceden tespit edilmesi
- Katma değersiz faaliyetlerin ortadan kaldırılması
- Çalışan verimliliğinin artması
- İş süreçlerinde izlenebilirlik
- Müşteri deneyimini geliştirmek
- Daha fazla gelir elde etmek
Nesnelerin İnterneti denildiğinde insanlara bu düşünceler hayali veya ulaşılmaz gelebiliyor. Yapılan uygulamalar incelendiğinde hiç de öyle olmadığını farkediyoruz. Hayatımızı kolaylaştıran ve bir parçası haline gelen bu sistemlerdeki örneklere daha yakından bakalım.
Micoach Akıllı Top: Bu akıllı topun sahip olduğu sensörler sayesinde vuruş hızı, ivmesi, ulaştığı mesafe, dönüş yörüngesi hatta topun aldığı falso bile hesaplanabilmekte. Topladığı verileri mobil uygulamaya göndererek oyuncuların güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkmasını sağlıyor. Böylece oyuncuların yeteneklerini geliştirmelerine ve performanslarını artırmalarına yardımcı oluyor.
Edyn: Bitkilerin daha verimli büyüyebilmesi için bahçenin ihtiyacı olan çevresel faktörleri gözlemliyor ve kullanıcıya aktarıyor. Toprak altında ve üstünde elde ettiği veriler sayesinde ortam ışığı, sıcaklık, nem değerlerini sizinle paylaşabilir, bahçenize ekebileceğiniz bitkilerle ilgili önerilerde bulunup hava durumuna göre sulama programı oluşturabilir.
Nest: Isıtma-soğutma cihazlarıyla entegre çalışan cihaz sayesinde daha evinize varmadan ortam sıcaklığını telefonunuzla ayarlayabiliyorsunuz. Hatta bir süre sonra Nest kullanım alışkanlıklarınızı öğreniyor ve bunu verilerdeki analizlerinden yola çıkarak sizin yerinize kendisi yapmaya başlıyor. Ayrıca bulunan duman dedektörü sayesinde de acil durumlarda uygulama üzerinden bilgilendirme yapıyor.
Ne Kadar Güvenli?
Hayatımızı kolaylaştıran bu akıllı nesnelerin ne yazık ki siber saldırılara karşı birçok güvenlik açığı bulunmaktadır. Örneğin evinizde bulunan cihazların tek bir merkezden yönetilmesiyle alarm sisteminiz devre dışı bırakılıp akıllı kilit sisteminize erişilmesiyle hırsızlık yapılabilir veya kahve makinenizin hacklenmesiyle banka bilgilerinize erişim sağlanabilir.
2013 yılında yapılan bir habere göre Rusyaya getirilen Çin üretimli ütülerin içinde casus cihazlar bulundu. İddialara göre bu cihazlar bulundukları yerde Wi-Fi’ye parolasız olarak bağlanıyor ve Çin sitelerine kod gönderiyordu. Daha sonrasında yapılan araştırmalar bu iddiayı doğrulamıştır.
Güvenlik Önlemleri
- Akıllı cihazlarda çalıştırılan uygulamaları kısıtlamaya hatta verileri silmeye imkan tanıyan bir güvenlik ürünü gerekmektedir.
- Her akıllı cihaz için birbirine benzemeyen, güçlü parolalar kullanılmalıdır.
- Akıllı cihazlar birbirleriyle haberleşerek veri aktarımı gerçekleştirirken uçtan uca şifreleme uygulanmalıdır.
- Cihazda bulunan ama kullanmayı düşünmediğiniz uygulamaları devre dışı bırakmak olası saldırıları azaltır.
- Güçlü ve güvenli “Şifremi Unuttum” mekanizmaları siber suçlular tarafından şifrenin elde edilememesi için gereklidir.
- Antivirüs güncellemelerinin otomatik olması akıllı cihazları siber saldırılara karşı korumak için gereklidir.
- Verilerinizi korumak için siber güvenlik ve antivirüs sağlayıcısı uzmanıyla çalışabilirsiniz.
Türkiye’de Nesnelerin İnterneti
Nesnelerin İnterneti konusunda Türkiye yavaş da olsa gelişim göstermektedir.
Metis: Akıllı şehirlerin bir parçası olan akıllı ulaşım uygulamasıyla trafikte geçirilen zamanın azaltılması sonucu yakıt tüketimi ve karbon salınımı azalmıştır. 5 ülkede ve 25’ten fazla şehirde faaliyet göstermektedir.
Evreka: Akıllı atık toplama sistemi sayesinde çöp kamyonlarının %30 oranındaki gereksiz konteyner ziyaretlerini ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Bu sayede çevreye verilen zarar ve maliyetler azaltılıyor.
Vestel’in V-Fit giyilebilir teknoloji ürünleri, , Reengen firmasının enerji alanındaki çalışmaları, Makey ve Tabtoy gibi akıllı yapboz olarak nitelendirebileceğimiz ürünler ve dahası Türkiye’de takip edilebilecek gelişmelere örnektir.
Kaynakça
https://www.muhammedaltin.com/2015/02/19/the-internet-of-things-nesnelerin-interneti/
https://www.manpower.com.tr/blog/nesnelerin-interneti-iot-nedir
http://www.yigitturak.com/wp-content/uploads/IoTGuvenligi.pdf
https://www.istanbulhaber.com.tr/rusya-cin-casus-utu-krizi-haber-181704.htm
https://www.kaspersky.com.tr/resource-center/definitions/what-is-iot
https://www.isbank.com.tr/blog/nesnelerin-interneti-nedir
