5 S Sistemi

Üniversite yerleştirme sonuçlarından sonra “endüstri mühendisliği” kazanan birçok öğrencinin mahallede, sokakta, sosyal mecralarda, arkadaş ortamlarında  sık sık karşılaştığı  “Endüstri mühendisi nedir, ne iş yapar?” sorusunun kısa bir cevabını vermeye çalışsak  şüphesiz israfı azaltmaya ve verimliliği artırmaya çalışır diyerek açıklamaya çalışırız.

Birçok endüstri mühendisliği terimini ve prensibini kazandıran Japonların 5S tekniğini inceleyerek israfı azaltmayı nasıl sistemleştirdiklerini birlikte inceleyelim.

5S ve 5S kuralları ilk 1950’li yıllarda Japonya’da ortaya çıkan “S”harfi ile başalayan( Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu ve Shitsuke ) beş tane Japonca kelimenin kısaltılmış adıdır. 5S Japon çalışma sistemi 7 temel israfın ne olduğunu anlamakla başlıyor. 7 temel israf; hatalı üretim, fazla üretim, fazla stok, bekleme, gereksiz işler, gereksiz taşıma ve gereksiz hareketler olarak sıralanıyor. 5 ana prensibe dayanan Japon 5S taktiği ile tüm bu detaylara odaklanarak iyileştirme çalışmaları yapılıyor.

Açıklama: 5S Nedir? Nasıl Uygulanır? (Adım Adım Uygulama Rehberi)

SEİRİ(AYIKLAMA) : Çalışma ortamında sürekli suretle ihtiyaç duyulmayan ekipman, malzeme ve aletlerin düzenli bir şekilde çalışma ortamından uzaklaştırılmasıdır.

SEİTON (DÜZEN) : Sürekli ihtiyaç duyulan ekipman, demirbaş vb. ekipmanlara ulaşımı hızlandırmak ve kullanılmasını kolaylaştırmak amacıyla yapılan düzenleme tertipleme işlemidir. Bu adım her türlü alet, ekipman ve makineleri kapsar.

SEİSO (TEMİZLİK) : Çalışma ortamında ve makinelerde çevre, üretim ve makine kaynaklı her türlü kirliliğin yok edilmesi ve korunmasıdır. Örneğin her yeri temizce süpürmek,istemeyen her türlü nesneyi çalışma ortamından uzak tutmak..vb.

SEİKETSU (STANDARTLAŞTIRMA) :Bu adım, diğer adımların sürekliliğinin sağlanması için oluşturulması gerekli standartlar, kontroller ve iyileştirmelerin bütünüdür.

 SHİTSUKE (DİSİPLİN) : Diğer adımların devamlılığını sağlamak için standartlaştırma adımı ile belirlenen standart ve kuralların devamlı olarak kontrol edilmesidir. Disiplin adımı, diğer 4 adımı birbirine bağlayan çalışmadır.

5S Sisteminin Faydaları

Endüstriyel üretimde yalın üretim metodunun vazgeçilmez bir adımı haline gelmiş olan Japon 5S taktiği, çalışanların yaratıcılıklarını sergilemelerine ve bakış açılarını genişletmelerine olanak sağlıyor. Keyifle çalışılan ortam yaratılması katılımın ve paylaşımın artmasına ve zaman yönetiminin etkin şekilde yapılabilmesine katkıda bulunuyor.

5S tekniği ile çalışma alanında neye ihtiyaç olduğunun tanımlanması ve malzemelerin nerede olması gerektiğine karar verilmesi sayesinde en verimli çalışma ortamı oluşturuluyor. Organize, düzenli ve temiz bir iş ortamı sağlayan bu sistem, iş güvenliği açısından da önem taşıyor. Grup odaklı bir faaliyet olarak uygulanan metot, hata oranının azalmasını, maliyetin düşmesini ve iş kazalarının önlenmesini sağlıyor. Böylece işletmeye rekabet gücü kazandırıyor.

Ayıklama

İş ortamını daha iyi organize etmek için gerekli ile gereksiz olan malzemeleri doğru şekilde ayırt etme ve birbirinden uzaklaştırma işlemidir.

Düzenleme

Üç Kolay’ a göre her şeye kalıcı bir yer bulun ve kullanım sıklığına göre yerleştirin ki;

  • Zaman kayıpları azalsın,
  • Kalite sağlansın,
  • Ergonomik olsun,
  • İşlem sırası ile uyumlu olsun,
  • Gereksiz hareketler azalsın,
  • İş güvenliği sağlansın.

Temizleme

Kirlilik kaynakları belirlenir.(Kirlilik kaynakları haritası hazırlayın)
Nelerin temizleneceğine karar verilir.
Temizlik periyodu ve zamanı belirlenir.(Temizlik takvimi hazırlayın)
Neleri kimin temizleyeceğine karar verilir.(Temizlik sorumluları haritası hazırlayın)
Temizleme metoduna karar verilir
Temizlik malzemelerine, araç ve gereçlerine karar verilir.
Temizlik malzemelerinin kullanılacağı Alana uygun olmasına dikkat edilir.
Temizlik malzemeleri, araç ve gereçleri temin edilir.
Temizlik yapılır.

Standartlaştırma

Gelinen noktayı standartlaştırmak ve geriye dönüş olmadan devamlılığı sağlamak için ilk 3S sonrası aşağıdaki sorular sürekli sorulmalıdır;

Kaybolan, yeri olmayan ve/veya yerine konmamış malzeme/nesneleri kolayca tespit edebiliyor muyuz?
Çalışma ortamında fazla ya da eksik malzeme/nesne var mı ?
Her şey düzenli mi ?
Her şey temiz mi ?
Gelinen noktadan geriye dönüşü engellemenin yolu sistem kurmaktır.

Standartlaştırma Yapılabilecek Yerler:

Kaynaklar dikkate alınarak, aşağıdaki alanların tamamında ya da bir kısmında standartlaştırma sağlamak için çalışmalar başlatılmalıdır.

  • Renkler için standart oluşturulmalıdır.
    • Zemin renkleri
    • Çizgi renkleri
    • Sınır bantları
    • Kapı çizgileri
    • Yerleşim planı
  • İşaretler için standart oluşturulmalıdır.
    • Güvenlik işaretleri
    • Bölüm / saha işaretleri
  • Etiketler ve yazılar için standart oluşturulmalıdır.
    • Ürün tanıtım etiketleri
    • Dolap etiketleri
    • Raf etiketleri
    • Uyarı yazıları
    • Kimlik
  • 5S Panoları için standart oluşturulmalıdır.
    • Ekip
    • Saha
    • Yapılanlar
    • Önceki durum
    • Sonraki durum

Disiplin

Disiplin adımının uygulama aşamaları:

  • 5S Denetimleri
  • İyileştirme
  • Tanıma ve Ödüllendirme
  • Yaygınlaştırma

 

5S Denetimleri

Standartlaştırma ile belirlenmiş kurallara göre denetimler yapılmalıdır. Denetimler farklı seviyelerde ve kriterlerde uygulanmalıdır. Aşağıda önerilen üç denetim türü ve amacı verilmiştir.

NODENETİM TÜRÜDENETİM AMACI
15S Ekip Liderlerinin Günlük DenetimiEkip Lideri kendi bölgesinde 5S uygulamalarının operatörler tarafından uygulanıp uygulanmadığını denetler.
2Bölüm Sorumlusunun Haftalık DenetimiBölüm Sorumlusu sorumlu olduğu 5S alanında haftalık kontrolleri yapar ve 5S uygulamalarının yaygınlaşmasını sağlar. Sorumlu olduğu alanda Ekip Lideri ile 5S uygulamalarının operatör düzeyinde anlaşıldığından ve uygulandığından emin olur.
35S Kurulunun Aylık Denetimleri5S Kurulu aylık plana göre takınlar bazındaki tarafsız denetimlerin yapılmasını ve raporlanmasını sağlar. Yönetim aylık denetim raporlarının sonuçlarını değerlendirir, kaynakları sağlar ve düzeltici faaliyet gerektiren konuları/alanları belirler. İyi uygulamaların yaygınlaştırılması için tavsiyelerde bulunur, tanıma ve ödüllendirme yapar.

Kaynak:

https://sigmacenter.com.tr/

https://www.ekipmandeposu.com/blog/

https://www.innova.com.tr/tr/blog/

https://www.donusumdanismanlik.com/