Tedarik Zinciri Yönetimi

Günümüzde küreselleşme ve teknolojideki gelişmelerle birlikte ticarette ülkeler arasındaki sınırlar kalkmıştır. Bu durumda artık firmaların rakipleri sadece kendileriyle aynı yerel pazarda faaliyet gösteren rakip firmalar değil, bütün dünya pazarında faaliyet gösteren global firmalar olmuştur. Günümüzün rekabetçi pazarlarında, artık rekabet firmalar arasında değil tedarik zincirleri arasındadır. Bir ürünün hammadde halinden son tüketiciye ulaşmasını sağlayan bütün faaliyetleri kapsayan tedarik zinciri içerisinde yer alan firmaların rol ve hedeflerinin doğru belirlenmesi önemlidir. İlk olarak tedarik zinciri ve lojistik kavramları arasındaki farkın ne olduğuna değinilmesi gerekmektedir. Tedarik zinciri yönetimi, bir ürünün oluşumundan müşteriye teslimine ve satış sonrası hizmetlere kadar tüm konuları içeren stratejik bir yönetim mekanizmasına dönüşmüştür. Lojistik yönetimi ise, tedarik zinciri yönetiminin stok ve dağıtım yönetimi bölümüne odaklanan bir alt kümesi olarak tanımlanmıştır [3]. Tablo 1’de lojistik ve tedarik zinciri kavramlarının farkları belirtilmiştir [4].

LOJİSTİK YÖNETİMİ AÇISINDANTEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ AÇISINDAN
Malzemeleri ihtiyaç duyulduğu yere ve zamanında istenilen özelliklerde ulaştırma işidir. Hammadde’den tüketiciye uzanan uzun bir yoldur. Müşterileri, perakendeci ve toptancıları, üreticileri ve onların tedarikçilerin birbirine bağlayan bir ilişkiler ağıdır.
Lojistiğin Amaçları; Ürün, hammadde, ara mamul ve yardımcı malzemelerin ihtiyaç duyulduğunda, uygun koşullarda, ihtiyaç olan yerde en düşük maliyetle teslimatını sağlamaktır. Amaç; müşteri memnuniyetidir.    Tedarik zincirinin amacı, yaratılan toplam değeri maksimize etmektir. Amaç; rekabet avantajıdır. 
Lojistik Yönetimi Hedefi; Tedarik noktasından son kullanıcıya doğru olarak ürünün ve iki yönlü ilgili   akması yoluyla arzulanan   düzeyde müşteri   yanıtının sağlanması lojistik yönetiminin hedefidir.        Tedarik Zinciri Hedefi; Etkin müşteri yanıtının firmalar arasında kurulan koordinasyon sayesinde sağlanması hedeflenmektedir.
Lojistik Zinciri Fonksiyonları:Tedarik zinciri fonksiyonları:           
a) Sigorta  a) Bilgi teknolojileri                         
b) İç nakliyeb) Tedarikçi bilgileri
c) Taşımacılık c) Hammadde bilgileri
d) Depolamad) İnsan kaynakları
e) Gümrük  e) Finansal kaynaklar                           
f) Lojistik Faaliyetler     f) Tedarik Zinciri Yönetimi
g) Dış Kaynak Kullanımı ve 3PL g) Müşteriler  
h) Yönetimsel faaliyetler (planlama, organizasyon, yöneltme, koordinasyon, kontrol)                                
Tablo 1: Lojistik ve Tedarik Zinciri Karşılaştırması
3PL: Third Party Logistics (Üçüncü Parti Lojistik)
B2C: Business to Consumer (Firmadan Tüketiciye)

Literatürde tedarik zinciri için birden fazla tanım yer almaktadır. Tedarik zinciri en basit şekilde bir ürünün hammadde üreticisinden son müşteriye ulaştırılmasına kadar gerçekleştirilen faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilmektedir. Tedarik Zinciri Konseyi, tedarik zincirini son ürünün üretilmesi ve dağıtımı (tedarikçinin tedarikçisinden müşterinin müşterisine kadar) ile ilgili bütün çabaları kapsayan bir kavram olarak tanımlamıştır [1]. Diğer bir tanım ise; tedarik zinciri, ürünün üreticiden, toptancı, dağıtıcı, perakendeciye ve son olarak da tüketiciye ulaşmasını kapsayan sürecin tamamını kapsamaktadır. Bir ürünün üretim aşamasından, son tüketicinin eline ulaştığı tüm aşamaları kapsar ve B2C yapan e-ticaret firmaları bu noktada, zincirin tüketiciye ulaşmadan önceki son halkasında yer alırlar. Tedarik süreci aynı zamanda ürünün satış sürecini, stok yönetimini, malzeme teminini, dağıtım sürecini ve müşteri hizmetleri gibi farklı iş kolunu da kapsadığı için, en iyi şekilde planlamalıdır [2].

Basit bir tedarik zinciri aşağıdaki işletme kademelerinin birleşmesiyle oluşmaktadır. Bu kademeler şu şekildedir [5]:

  • Talep yönetimi
  • Dağıtım yönetimi
  • Tedarikçi yönetimi
  • Müşteri ilişkileri yönetimi
  • Satın alma
  • Yeni ürün geliştirme
  • Stok yönetimi
  • Süreç yönetimi
  • Kapasite planlama
  • Yer seçimi

Şekil 1: Tedarik Zinciri Süreci

Tedarik Zinciri Unsurları

Tedarik zinciri unsurları şu şekildedir [3]:

  • Talep yönetimi
  • Dağıtım yönetimi
  • Tedarikçi yönetimi
  • Müşteri ilişkileri yönetimi
  • Satın alma
  • Yeni ürün geliştirme
  • Stok yönetimi
  • Süreç yönetimi
  • Kapasite planlama
  • Yer seçimi

Şekil 2: Tedarik Zinciri Örneği

Tedarik Zinciri Evreleri

Tedarik zincirinde zinciri meydana getiren tüm unsurların birbirleriyle bütünleşmiş olması gerekmektedir. Ürünlerin tedarikçiden müşteriye ulaşmasına kadar olan süreçlerde birden çok fonksiyon; belirli görevleri belirli işlevler doğrultusunda yerine getirmektedir. Tedarik zincirinin temel evreleri şu şekildedir [6]:

– Talep ve siparişlerin yönetilmesi; söz konusu evrenin ilk kısmını meydana getirmektedir. İşletmeye müşteriler tarafından ulaşan siparişlerin eksiksiz ve sorunsuz olarak karşılanması için aktif bir sipariş yönetimi uygulamaya konmalıdır.

– Satın alma süreci; üretim için gerekli olan bütün ürün ve malzemelerin hızlı, kaliteli ve sağlıklı bir biçimde temin edilmesini kapsamaktadır.

– Planlama; işletmenin faaliyetleri içerisinde bulunan üretim sürecinin maliyet hesaplarıyla beraber en doğru şekilde planlamasının yapılmasını kapsamaktadır.

– Üretim; tedarik zincirindeki en önemli süreç olarak dikkat çekmektedir.

– Stok yönetimi; işletmenin sahip olduğu tüm ürün ve hizmetlerin üretim planlarına uygun olarak stok seviyelerinin belirlenmesini kapsamaktadır. Ayrıca, söz konusu stok yönetiminin doğru bir şekilde yapılmasını içermektedir.

– Depo yönetimi; stok yönetimiyle yakından alakalıdır. Stok yönetimi sonucunda kurgulanan stokların nasıl ve hangi miktarda depolandığının yönetilmesi, üretimi biten ürünlerin depolanma süreci, söz konusu ürünlerin sevkiyata hazır halde tutulması gibi süreçlerin planlanması ve yönetilmesi; depo yönetiminin kapsamı içerisinde bulunmaktadır.

– Sevkiyat; üretimi biten ürünlerin satışa hazır halde depodan alınması ve müşteriye ulaştırılması sürecini içermektedir.

Örnek: Ekmek için Tedarik Zinciri Gösterimi

Şekil 3 ‘te en temel tüketim maddelerimizden biri olan ekmeğe ait basit bir tedarik zinciri görülmektedir. Burada görüldüğü gibi bir ekmeğin tedarik zincirinde ilk faaliyet buğday tohumlarının toprağa dikilmesiyle başlamaktadır. Daha sonra mahsullerin yetiştirilmesi, sürülmesi ve hasat edilmesi ve değirmenlerde işlenerek un haline getirilmesi, buradan fırınlara taşınarak su ve tuz ile işlenerek ekmek haline getirilmesi ve buradan da süpermarketlere taşınarak son müşterilere ulaştırılmasıyla sona ermektedir [5].

Şekil 3: Örnek Tedarik Zinciri Süreci

KAYNAKÇA

  1. https://cdnacikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/21_22_Guz/tedarik_zinciri_ve_stok_yonetimi/1/index.html
  2. Başkol, M. (2011). Bir Rekabet Aracı Olarak Tedarik Zinciri Yönetimi: Starteji ve Yaklaşımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 13-27.
  3. Bıçakcı, P. S., & Üreten, S. (2017). Tedarik Zinciri Yönetimi Uygulamalarının Zincir Performansı Üzerindeki Etkileri: Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 367-386.
  4. https://www.lojistikcilerinsesi.biz/2021/03/18/tedarik-zinciri-ile-lojistik-arasindaki-iliskiler-2/
  5. Tedarik Zinciri ve Stok Yönetimi Ders Kitabı-İstanbul Üniversitesi
  6. Mavvo Bilişim ve Bilgi Sistemleri– Depo ve Stok Yönetimi